Czym jest self-employment w UK?

Self-employment to odpowiednik polskiej jednoosobowej działalności gospodarczej. To najprostszy sposób na prowadzenie własnej firmy na terenie UK, a w konsekwencji droga do dużych zarobków i większej swobody w kształtowaniu kariery zawodowej. Warto być jednak świadomym, że samozatrudnienie ma również i wady, które w przypadku skrajnego niepowodzenia mogą skutkować poważnymi trudnościami finansowymi, włącznie z ryzykiem bankructwa i licytacji całego majątku. Przyjrzyjmy się zatem, czym jest self-employment, z czym tak naprawdę się wiąże i czy warto podjąć ryzyko jego założenia.

Czym charakteryzuje się samozatrudnienie w Anglii?

Jak podaje oficjalna strona brytyjskiego rządu, za przedsiębiorcę uznaje się osobę, która:

Ponosi ryzyko strat

Prowadząc firmę, możesz odnieść wielki sukces i zarabiać setki tysięcy funtów rocznie. Musisz jednak liczyć się także z konsekwencjami swoich błędów – zaciągnięcie zbyt dużych zobowiązań połączone z nieprzewidzianym spadkiem przychodów może doprowadzić do sytuacji, w której Twoje dochody drastycznie spadną, być może nawet z miesiąca na miesiąc.

Ryzyko dotyczy również podatków – to Ty jako właściciel firmy musisz płacić i obliczać należne podatki w ramach Self Assessment. Z tego powodu, wybór sprawdzonego biura księgowego jak na przykład Falcon Accountancy jest niezwykle istotne z punktu widzenia przedsiębiorcy. 

Ma kilku lub więcej klientów

Nie każdy przedsiębiorca musi obsługiwać wielu klientów, jednak zazwyczaj, jest to więcej niż jeden podmiot. Pamiętaj jednak, że dużo zależy od specyfiki Twoich usług – może się przecież okazać, że współpraca z jednym, dużym klientem jest dla Ciebie po prostu bardziej opłacalna niż z kilkoma mniejszymi.

Może decydować o wymiarze, miejscu i godzinach swojej pracy

Osoby samozatrudnione bardzo często pracują więcej niż 8 godzin dziennie, ale niekoniecznie robią to o ściśle określonej porze, w jednym miejscu i w powtarzalnym rytmie. Oczywiście, właściciel sklepu lub prywatnej szkoły będzie pojawiał się w swojej firmie w stałych porach, ale w wielu branżach, możliwe jest pełnienie swoich obowiązków zdalnie lub na przykład cztery dni w tygodniu.

Może zatrudniać pracowników na własny koszt

Wraz z rozwojem swojego biznesu, możesz dostrzec potrzebę zatrudnienia osoby do pomocy. Będąc samozatrudnionym, bezpośrednio ponosisz wydatki na wynagrodzenie swoich pracowników – to właśnie ten czynnik odróżnia Cię od na przykład managera.

Zaznaczmy również, że jako przedsiębiorca ponosisz odpowiedzialność nie tylko za pensje swoich pracowników, ale i opłacanie ich podatek oraz składek ubezpieczeniowych.

Zapewnia samemu sobie narzędzia niezbędne do pracy

W przypadku umowy o pracę, pracodawca co do zasady dostarcza swoim pracownikom wszystkie niezbędne narzędzia. Trudno przecież oczekiwać, aby osoba zatrudniona na etacie samodzielnie kupowała sobie komputer służbowy, nieraz bardzo drogą, specjalistyczną aparaturę czy też strój firmowy. Przedsiębiorcy muszą ponosić te wydatki samodzielnie, jednak w zamian, ponoszone nakłady obniżają ich podatek dochodowy i składki na ubezpieczenia społeczne.

Warto również pamiętać, że rejestrując się jako osoba samozatrudniona nie musisz spełniać wszystkich z wyżej wymienionych kryteriów. Zdarza się na przykład, że przedsiębiorca wykorzystuje w swojej pracy sprzęt należący do jego klientów, na przykład ze względu na jego unikalność. Inne osoby samozatrudnione mają regulowany czas pracy, a jeszcze inne zawierają kontrakty, które całkowicie niwelują ryzyko biznesowe. Wytyczne przytoczone przez HMRC mają charakter ogólnych zasad, ale w razie kontroli, każdy przypadek analizowany jest odrębnie.

Kiedy warto zdecydować się na self-employment w UK?

Co do zasady, samozatrudnienie opłaca się zawsze, o ile tylko masz pomysł na biznes i jednocześnie potrafisz samodzielnie zajmować się swoimi sprawami. Jako sole trader możesz prowadzić w zasadzie dowolny rodzaj działalności gospodarczej w Wielkiej Brytanii, a do formalności będą mniej czasochłonne i angażujące w porównaniu do spółki typu Ltd lub LLC. Pamiętaj jednak, że w niektórych przypadkach, będziesz musiał ubiegać się o wydanie specjalnej licencji lub uprawnień zawodowych.

Ostatnio, na naszym blogu opublikowaliśmy również wpis pod tytułem “Samozatrudnienie czy spółka Ltd?”, do którego lektury serdecznie zachęcamy.

Czy działalność w Anglii trzeba rejestrować?

Przejdźmy teraz do odpowiedzi na jedno z najczęstszych pytań, które w różnych wariantach słyszymy od praktycznie każdego nowego przedsiębiorcy, który się z nami kontaktuje. Odpowiedź jest prosta i brzmi: tak, rozpoczynając prowadzenie działalności jako sole trader (osoba samozatrudniona), musisz zarejestrować się w HMRC.

Self assessment, czyli samodzielne obliczenie wysokości podatku dochodowego jest obowiązkiem każdej osoby samozatrudnionej. Aby móc tego dokonać, musisz jednak dokonać rejestracji do HMRC poprzez oficjalną stronę internetową. Cały proces zajmuje niewiele czasu i jest bardzo intuicyjny, a po poprawnym złożeniu wniosku, urząd przydzieli Ci numer UTR (Unique Taxpayer Reference). Jest on potrzebny do złożenia zeznania podatkowego.

Podatki na samozatrudnieniu w Anglii

Jako sole trader, jesteś prawnie zobowiązany do samodzielnego obliczania i uiszczania podatków. Możesz się tym zająć sam lub skorzystać z profesjonalnie świadczonych usług księgowych.

Brytyjski system podatkowy ma mocno progresywny charakter – występują 3 progi podatkowe oraz pokaźna kwota wolna od podatku. Ich rozkład kształtuje się następująco:

• Dochód w przedziale od £0 do £50,270 – 20% podatku;
• Dochód w przedziale od £50,271 do £150,000 – 40% podatku;
• Dochód powyżej £150,001 – 45% podatku.

Dla porządku dodajmy, że co do zasady, stawki podatku odnoszą się wyłącznie do kwot z danego przedziału. Oznacza to, że zarabiając £120,000 rocznie, zapłacisz 20% podatku od pierwszych £50,270 i 40% od pozostałej części swoich zarobków. Wartość Twojego podatku zostanie obniżona o 2514 funtów, ponieważ występuje tzw. kwota wolna od podatku, która w roku podatkowym 2024/2025 wynosi  £12,570.

Niestety, jeśli prowadzenie działalności gospodarczej w UK idzie Ci nadzwyczaj dobrze, a Twoje roczne dochody przekroczą £100,000, Twoja kwota wolna od podatku zacznie się stopniowo zmniejszać. Jako, że każde £2 obniżają ją o £1, osoby zarabiające £125,140 i więcej tracą prawo do skorzystania z tego przywileju.

Składki na ubezpieczenie zdrowotne dla samozatrudnionych w UK

Podatek dochodowy nie będzie Twoim jedynym obciążeniem – pojawi się również konieczność zapłaty składek na ubezpieczenia zdrowotne (National Insurance Contribution, NIC).

Tak samo jak w Polsce, składki na ubezpieczenie zdrowotne uzależnione są od dochodu. W roku podatkowym 2024/2025, obowiązek zapłaty NIC pojawia się, gdy przedsiębiorca przekroczy roczny zysk w wysokości £6,725. Stawki kształtują się następująco:

• Dochód od £0 do £6,725 – brak obowiązku zapłaty składek ubezpieczeniowych. Chętni mogą opłacać NIC class 2 w stawce £3.45 tygodniowo;
• Dochód od £6,726 do £12,570 – brak obowiązku zapłaty składek ubezpieczeniowych, składki NIC class 2 są opłacane za Ciebie przez rząd;
• Dochód od £12,571 do £50,270 – stawka NIC class 4 w wysokości 6%;
• Dochód powyżej £50,270 – stawka NIC class 4 w wysokości 2%.

Podatek VAT na samozatrudnieniu w UK

Nie każdy sole trader musi być podatnikiem VAT i nie zawsze warto jest ubiegać się o wpis do rejestru płatników tego podatku.

W roku podatkowym 2024/2025, limit sprzedaży zwolnionej z podatku VAT w UK wynosi £90,000 rocznie. Warto zaznaczyć, że jeśli Twój przychód jest niższy niż ta kwota, wciąż możesz zarejestrować się do tego systemu. W niektórych przypadkach, może to być nawet bardzo uzasadnione.

VAT skonstruowany jest w taki sposób, aby nie stanowił obciążenia w przypadku transakcji zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami. Możliwość odliczenia podatku od kosztów uzyskania przychodu sprawia, że rezygnacja ze zwolnienia z VAT opłaca się firmom działającym w sektorze B2B. Z drugiej strony, jeśli prowadzisz sprzedaż głównie na rzecz osób prywatnych, nie warto się rejestrować. VAT doliczany jest przecież do ceny, a w konsekwencji, Twoje towary i usługi będą droższe, lub Twoje zyski spadną.

Dodatkową wadą rejestracji do VAT są kolejne obowiązki formalne, z którymi będziesz zmuszony się mierzyć. Przedsiębiorcy mający status podatnika zobowiązani są do składania deklaracji raz na kwartał, co komplikuje prowadzenie księgowości i podnosi jej koszty.

Rejestracja do VAT zazwyczaj odbywa się online za pośrednictwem rządowej strony internetowej. Proces nadania Ci numeru identyfikacyjnego może w teorii zająć do 3 miesięcy, jednak zwykle, formalności potrwają o wiele krócej.

Czy osoba samozatrudniona w UK musi mieć konto firmowe?

Co do zasady, brytyjskie prawo nie wymaga od osób ze statusem self-employed posiadania rachunku bankowego. Brak obowiązku nie znaczy jeszcze, że nie warto decydować się na założenie konta. W wielu przypadkach, będzie to zdecydowanie uzasadnione.

Po pierwsze, posiadanie konta firmowego bardzo ułatwi Ci bieżące analizowanie Twojej sytuacji finansowej. Rozdzielisz pieniądze wydawane na życie prywatne od tych, za które kupujesz niezbędne narzędzia, materiały czy usługi. W ten sposób, dużo szybciej określisz, ile realnie zarabiasz i zmniejszysz ryzyko wystąpienia problemów z płynnością finansową w swojej firmie.

Drugą niewątpliwą zaletą płynącą z założenia rachunku biznesowego jest ułatwienie realizacji zleceń na odległość. Obecnie, około 38% wszystkich transakcji odbywa się za pośrednictwem internetu, a wiele firm w ogóle nie prowadzi sprzedaży stacjonarnej. Handel przenosi się do sieci i coraz trudniej się temu oprzeć.

Na koniec dodajmy, że założenie konta firmowego jest często bezpłatne, a późniejsze prowadzenie rachunku również nie jest zbyt kosztowne. W wielu przypadkach, miesięczna suma prowizji nie przekroczy 5 funtów.