Podatki dla samozatrudnionych w UK – Jak obliczać Income Tax, NIC i VAT?

System podatkowy w Wielkiej Brytanii jest skonstruowany dość przyjaźnie dla osób, które chcą założyć własną firmę. Personal Allowance (kwota wolna od podatku) w roku podatkowym 2024/2025 wynosi £12,570. Dochody powyżej tej kwoty są jednak opodatkowane w sposób, który może rodzić wiele pytań, zwłaszcza na początku przygody z prowadzeniem biznesu. Sprawdźmy, jakie podatki muszą płacić osoby samozatrudnione w UK i jak działa ten system.

Income Tax

Pierwszy podatek, o jakim powinieneś wiedzieć, to Income Tax, czyli podatek dochodowy. Muszą go odprowadzać zarówno osoby pracujące na etacie, jak i samozatrudnione, a więcej informacji o sposobie jego odprowadzania można znaleźć w naszym artykule wyjaśniającym cały ten proces. Jak wspominaliśmy we wstępie, należy zacząć go płacić po przekroczeniu dochodu na poziomie £12,570. Poniżej przedstawiamy tabelę z aktualnymi progami podatkowymi.

Próg podatkowy	Opodatkowany dochód	Podatek
Personal Allowance	Do kwoty £12,570	0%
Basic rate	£12,571 do £50,270	20%
Higher rate	£50,271 do £125,140	40%
Additional rate	Powyżej £125,141	45%

Aktualny rok podatkowy kończy się 5 kwietnia 2025. W następnym stawka Higher Rate zostanie zmieniona – będzie ona naliczana po przekroczeniu kwoty £37,701.

Jak obliczyć swój Income Tax?

Załóżmy, że zarobiłeś £60,000. Ta kwota przekracza dwa progi podatkowe po uwzględnieniu kwoty wolnej od podatku (Personal Allowance), która wynosi £12,570. Dochód do tej wysokości nie podlega opodatkowaniu, natomiast cała reszta środków już niestety tak.

Dochody przekraczające Personal Allowance opodatkowujemy według dwóch stawek:

• Dochód od £12,571 do £50,270 (łącznie £37,700) jest opodatkowany stawką podstawową (Basic Rate) wynoszącą 20%. Otrzymujemy:
  £37,700 × 20% = £7,540.
• Dochód powyżej £50,270 do £60,000 (łącznie £9,730) jest opodatkowany stawką wyższą (Higher Rate) wynoszącą 40%. Otrzymujemy:
• £9,730 × 40% = £3,892.

Sumujemy obie części podatku:
£7,540 + £3,892 = £11,432.

Ostatecznie podatek dochodowy, który musisz zapłacić od dochodu wynoszącego £60,000, wynosi £11,432.

National Insurance Contributions

Jest to pewnego rodzaju odpowiednik polskiej składki ZUS. Zasadnicza różnica jest taka, że brytyjski system opieki zdrowotnej jest finansowany również z podatków dochodowych. Opłacanie składek NIC umożliwia dostęp do świadczeń chorobowych i macierzyńskich, zasiłków dla bezrobotnych, a po 35 latach ich opłacania – pełnej emerytury państwowej. Aby otrzymać pełną emeryturę państwową można spełnić też inne warunki.

Jako przedsiębiorcę, szczególnie interesuje Cię Class 4 NIC, czyli główna składka dla samozatrudnionych. Składki te wynoszą 6% dla zarobków netto zawierających się w progach podobnych do Basic i Higher rate (zakres od £12,570 do £50,270) i 2% dla zysku powyżej tej kwoty.

Do poprzedniego roku podatkowego, osoby samozatrudnione musiały płacić również Class 2 NIC. W obecnym sprawa wygląda nieco inaczej. Osoby, których dochód nie przekroczył £6,725, mogą dobrowolnie odprowadzać składki, jeśli nie mają innego sposobu na zachowanie ciągłości opłacania składek i wówczas, wynoszą one £3,45 tygodniowo. U osób z zarobkami powyżej tej kwoty, składki klasy drugiej są traktowane jako opłacone. 

Jak obliczyć składkę NIC?

Załóżmy, że dochód wynosi £60,000. Pierwsze £12,570 jest zwolnione z podatku i składek, ponieważ obejmuje je Personal Allowance.

Pozostały dochód dzielimy na dwa zakresy:

• Dochód od £12,571 do £50,270 (łącznie £37,700) jest opodatkowany stawką 6% w ramach składki NIC (Class 4). Otrzymujemy:
  £37,700 × 6% = £2,262.
• Dochód powyżej £50,270 do £60,000 (łącznie £9,730) jest opodatkowany stawką 2%. Obliczenie wygląda następująco:
• £9,730 × 2% = £194.60.

Następnie sumujemy obie kwoty:
£2,262 + £194.60 = £2,456.60.

Ostateczna składka Class 4 NIC dla dochodu w wysokości £60,000 wynosi £2,456.60.

VAT

VAT (Value Added Tax) to podatek od wartości dodanej, naliczany od sprzedaży towarów i usług. Jeśli twoje przychody z opodatkowanej sprzedaży przekroczą kwotę £85,000 w ciągu ostatnich 12 miesięcy lub prawdopodobnie przekroczą ją w ciągu następnych 30 dni, musisz zarejestrować się jako płatnik VAT. W UK są 3 stawki VAT:

• Podstawowa – 20%. Dotyczy większości towarów i usług.
• Obniżona – 5%. Obejmuje niektóre towary, takie jak gaz i prąd lub artykuły związane z bezpieczeństwem dzieci, takie jak foteliki samochodowe.
• Zerowa – 0%.Zwolnione z podatku VAT są artykuły takie jak większość żywności, ubrania dziecięce lub sprzęt dla niepełnosprawnych.

W UK jest wiele programów, które ułatwiają rozliczanie i proponują korzyści związane z odprowadzaniem VATu, takich jak Flat Rate Scheme, Annual Accounting Scheme i Cash Accounting Scheme. Więcej szczegółowych informacji dotyczących stawek VAT znajdziesz na oficjalnej stronie brytyjskiego rządu.

Jak obliczyć VAT

Wyliczanie tego podatku jest bardzo proste. Załóżmy, że chcesz sprzedać towar za £100. Przed wystawieniem go na sprzedaż, dolicz do niego odpowiednią stawkę. Najczęściej będzie to 20%. Wtedy z ceny netto £100, robi się cena brutto £120.

Dobrowolna rejestracja na płatnika VAT

Nawet jeśli twoje zarobki brutto nie przekraczają £85,000, masz prawo do zarejestrowania się jako płatnik VAT. W takiej sytuacji jesteś zobowiązany/a do składania deklaracji VAT do HMRC, ale wiąże się to także z korzyściami, takimi jak możliwość odliczania VAT od kosztów prowadzenia działalności i większym zaufaniem ze strony klientów i partnerów biznesowych.

Inne podatki

W Wielkiej Brytanii przedsiębiorcy mogą podlegać wielu różnym podatkom. Zależą one od rodzaju prowadzonej działalności i nie są tak powszechne jak VAT, income tax i NIC, jednak warto być świadomym ich istnienia.

Capital Gains Tax

Ten podatek należy zapłacić, jeśli twoja firma zajmuje się sprzedażą aktywów i praw majątkowych, takich jak udziały, nieruchomości czy inne inwestycje, osiągając przy tym zysk powyżej kwoty £6,000. Progi podatkowe to:

• 10% dla osób płacących Basic Rate Income Tax
• 20% dla osób płacących Higher Rate Income Tax

Są również wyjątki, o których więcej przeczytasz na stronie rządowej.

Business Rates

Podatek od działalności gospodarczej należy odprowadzać, jeśli prowadzisz działalność w lokalu użytkowym, czyli np. w sklepie lub biurze. Jeśli część twojego domu jest używana wyłącznie do prowadzenia działalności, również powinieneś zapłacić Business Rate Tax. Warto wziąć pod uwagę, że w przypadku prowadzenia małej firmy, jest dostępna ulga, która może nas zwolnić z tej opłaty. Rachunek tego podatku dostaniemy pocztą od naszego councilu.

Stamp Duty Land Tax (SDLT)

W przypadku zakupu nieruchomości lub ziemi, która będzie Ci służyć do prowadzenia działalności, musisz odprowadzić podatek SDLT. Aby obliczyć wysokość tej opłaty, możesz skorzystać z kalkulatora na rządowej stronie.

Corporation Tax

Jeśli zdecydujesz się na zarejestrowanie swojej firmy jako spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (limited company), będziesz musiał/a odprowadzić podatek od osób prawnych. Jego wysokość będzie zależała od twoich zarobków. Różnice pomiędzy limited company a sole trader, znajdziecie w naszym artykule.

Excise Duty

Excise Duty to akcyza. Ten podatek należy odprowadzić, gdy sprzedajesz towary nią objęte, takie jak papierosy, alkohol czy paliwo.

Landfill Tax

Ten podatek należy odprowadzać jeśli działasz w branży zarządzania odpadami i korzystasz ze składowisk.

Climate Change Levy (CCL)

Podatek środowiskowy dla firm, które zużywają dużo energii elektrycznej swoją działalnością.

Plastic Packaging Tax

Podatek nakładany na firmy produkujące lub importujące plastikowe opakowania.

Import duty

Warto pamiętać o tym podatku prowadząc firmę dropshippingową. Opłata ta jest pobierana jeśli sprowadzamy towary spoza UK w celu ich odsprzedaży.

Daty płatności Self Assessment i system zaliczek na podatek

Termin złożenia zeznania podatkowego to 31 stycznia. Przykładowo, za rok podatkowy 2024/2025, zeznanie możesz złożyć do 31.01.2026. W praktyce zatem, masz około 9 miesięcy na zajęcie się wszystkimi formalnościami – to znacznie więcej niż w zdecydowanej większości państw na świecie.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że w Wielkiej Brytanii, Istnieje system zaliczek na podatek dochodowy (Income Tax), nazywany Payment on account. Obowiązek jego stosowania pojawia się, gdy należny podatek przekroczy £1,000. Wtedy, przy składaniu zeznania pod koniec stycznia, należy dodać jeszcze 50% kwoty w ramach zaliczki na trwający rok, natomiast drugą połowę płaci się 31 lipca. Jeśli podczas składania następnego zeznania, kwota twojego całkowitego podatku okaże się większa, musisz uregulować należność. Jeśli jednak okazałoby się, że zaliczki wyniosły więcej niż powinny, należy poinformować HMRC, a po czasie otrzymasz zwrot nadpłaty.

Podsumowanie

Mamy nadzieję, że ten artykuł rozwiał wiele wątpliwości dotyczących podatków, jakie płacą osoby samozatrudnione w UK. Jeśli traktujesz swój biznes poważnie, pamiętaj jednak, że współpraca z renomowanym biurem księgowym pozwoli Ci oszczędzać nie tylko pieniądze, ale i czas. Oddaj swoje podatki w ręce specjalistów – zadbamy o to, abyś nie musiał oddawać HMRC więcej pieniędzy niż jest to absolutnie konieczne.